Mô hình SWOT là gì? Tổng quan kiến thức về phân tích SWOT từ A-Z

Swot được sử dụng khá nhiều và phổ biến trong kinh doanh giúp doanh nghiệp phân tích các yếu tố thiết lập kinh doanh một cách đơn giản và vô cùng hữu ích. Tuy nhiên để áp dụng và triển khai mô hình này thành công thì không phải ai cũng làm được.

Chính vì vậy, trong bài viết hôm nay các chuyên gia của Bizfly sẽ chia sẻ đến bạn đọc khái niệm SWOT là gì? Cách phân tích và lập chiến lược SWOT hiệu quả cho doanh nghiệp chi tiết và đầy đủ.

Mô hình SWOT là gì?

Mô hình SWOT (hay ma trận SWOT) là mô hình phân tích kinh doanh nổi tiếng được cấu thành từ 4 yếu tố bao gồm Strengths (điểm mạnh), Weaknesses (điểm yếu), Opportunities (cơ hội) và Threats (thách thức). Trong đó: 

• S (sức mạnh) và W (điểm yếu) trong mô hình SWOT đại diện cho các yếu tố nội bộ của doanh nghiệp, có thể thay đổi và kiểm soát chúng. Nó có liên quan đến tài sản doanh nghiệp, hoạt động kinh doanh và phát triển sản phẩm.
• Còn O (Cơ hội) và T (Thách thức) là những yếu tố bên ngoài mang tính vĩ mô và có liên quan tới thị trường giúp doanh nghiệp có thể nắm bắt được cơ hội đồng thời đề phòng và chuẩn bị thách thức có thể đến bất cứ lúc nào.

Mô hình SWOT là gì? 

Lịch sử hình thành mô hình SWOT 

Để tìm hiểu kỹ hơn về ma trận SWOT này, Bizfly sẽ cung cấp thêm đến bạn đọc những kiến thức về lịch sử hình thành của nó:

• Ban đầu, mô hình SWOT có tên gọi khác là SOFT (Satisfactory, Opportunity, Fault và Threat).
• Đến năm 1964, mô hình SWOT được giới thiệu cho Orr và Urick tại Thuỵ Sỹ. Tại đây, Albert Humphrey cùng các cộng sự của mình đã tiến hành nghiên cứu, phát triển và đổi tên mô hình từ SOFT sang SWOT.
• Một dự án nghiên cứu được thực hiện tại đại học Standford của Mỹ cho rằng mô hình SWOT phát triển vào những năm 1960 - 1970 bởi Albert Humphrey.
• Năm 1973, ma trận SWOT thực sự được phát triển khi được sử dụng tại J W French Ltd.
• Đến đầu năm 2004, SWOT chính thức được hoàn thiện và có khả năng đưa ra và thống nhất những mục tiêu của tổ chức mà không cần phải phụ thuộc quá nhiều vào các nguồn lực hay tư vấn tốn kém bất kỳ.

Vì sao doanh nghiệp nên áp dụng mô hình SWOT?

Phía dưới là một vài lý do lý giải vì sao các doanh nghiệp nên áp dụng mô hình SWOT:

Giúp doanh nghiệp cải tiến sản phẩm, phát triển hoạt động kinh doanh

S (điểm mạnh) và W (điểm yếu) trong ma trận SWOT liên quan mật thiết đến các yếu tố nội tại của doanh nghiệp. Biết được điểm mạnh, doanh nghiệp có thể tiếp tục phát huy và duy trì nó. Còn với điểm yếu cần được khắc phục và loại bỏ càng sớm càng tốt.

Giúp doanh nghiệp nắm bắt tốt cơ hội hoặc dự đoán các rủi ro trong tương lai

O (cơ hội) và T (thách thức) là những yếu tố bên ngoài mà doanh nghiệp ít khi kiểm soát được.

Vì sao doanh nghiệp nên áp dụng mô hình SWOT? 

Vì vậy, khi phân tích kỹ 2 yếu tố này trong mô hình SWOT sẽ giúp doanh nghiệp tự tin hơn, sớm có các phương án để phòng ngừa những thách thức hoặc sớm chuẩn bị các yếu tố cần thiết để nắm bắt thời cơ khi cơ hội tới.

Giúp doanh nghiệp xây dựng được chiến lược kinh doanh hiệu quả

Kết hợp 2 trong số 4 thành tố của ma trận SWOT sẽ đưa ra được các chiến lược kinh doanh khác nhau như tấn công, tự  vệ, phòng thủ hay chiến lược "lội ngược dòng".

Ưu điểm và nhược điểm khi phân tích mô hình SWOT 

Khi phân tích SWOT mọi người sẽ nhận ra những ưu điểm và nhược điểm khi triển khai mô hình này vào trong doanh nghiệp, cụ thể như sau:

Ưu điểm

• Miễn phí: Không có chi phí liên quan là một trong những lợi thế lớn nhất khi phân tích SWOT. Bất kỳ ai kinh doanh cũng đều có thể hoàn thành quá trình phân tích một cách hợp lý mà không cần đến sự tham gia của các chuyên gia tư vấn.
• Kết quả lý tưởng: Phân tích SWOT giúp đưa ra được những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội cũng như thách thức. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp có thể tối đa hoá điểm mạnh, giảm thiểu điểm yếu, tận dụng cơ hội và vượt qua mọi rào cản, thách thức.
• Xây dựng ý tưởng mới: Bằng cách xem xét những đề xuất và các phân tích SWOT sẽ giúp doanh nghiệp xây dựng được những ý tưởng mới mẻ. 

Ưu điểm và nhược điểm khi phân tích mô hình SWOT 

Nhược điểm

• Tự bản thân mô hình SWOT không phải là một bản phân tích. Nó chỉ là một khung sườn giúp bạn nắm bắt được các ý chính của vấn đề cần giải quyết.
• Kết quả chưa chuyên sâu: Phân tích SWOT khá đơn giản nhưng lại không đưa ra bất kỳ phản biện nào. Nếu chỉ dựa trên phân tích SWOT để tập trung chuẩn bị dự án thì sẽ không đủ toàn diện để định hướng và đánh giá mục tiêu.
• Phân tích chủ quan: Việc thu thập dữ liệu và phân tích SWOT có thể trở thành một quá trình chủ quan phản ánh được sự thiên vị của của cá nhân tiến hành phân tích.

Hướng dẫn cách phân tích SWOT và lập kế hoạch chi tiết 

Để có thể ứng dụng mô hình SWOT vào hoạt động phân tích kinh doanh hiệu quả thì ngoài tìm hiểu khách niệm SWOT là gì mọi người cần phải nghiên cứu cách phân tích SWOT và lập kế hoạch kinh doanh dựa trên ma trậ SWOT tối ưu như sau:

Phân tích SWOT với các thành tố cơ bản 

Phân tích SWOT là bước tạo chiến lược sản xuất kinh doanh mà bất kỳ doanh nghiệp nào cũng cần đến để hiểu rõ được điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của một tổ chức. Trên thực tế, công việc phân tích SWOT là phân tích các thành phần chính có trong ma trận SOWT: Strengths (Điểm mạnh), Weaknesses (Điểm yếu), Opportunities (Cơ hội), Threats (Thách thức). 

S: Strengths – Điểm mạnh

Điểm mạnh trong mô hình SWOT là những điểm nổi trội mà doanh nghiệp hơn hẳn so với các đối thủ cạnh tranh. Nó được đánh giá dựa trên nhiều yếu tố khác nhau, nhưng thông thường chúng sẽ bao gồm sức mạnh thương hiệu, mức độ trung thành của khách hàng, khả năng ứng dụng công nghệ, bảng cân đối kế toán. 

• Thương hiệu: Thương hiệu nổi bật sẽ thu hút sự chú ý của khách hàng, đóng vai trò quan trọng trong việc tăng doanh số và tính độc đáo khác biệt của sản phẩm.
• Khách hàng trung thành: Khách hàng trung thành có khả năng mua cao hơn và mở rộng tệp khách hàng mới cho doanh nghiệp thông qua giới thiệu một cách hiệu quả. Có điểm mạnh với số lượng khách hàng trung thành lớn sẽ tiết kiệm chi phí tiếp thị, thúc đẩy doanh số vượt trội.
• Bảng cân đối kế toán: Doanh nghiệp có điểm mạnh là những bảng cân đối kế toán mạch lạc, chính xác sẽ giúp các nhà đầu tư và khách hàng tin tưởng vào sự phát triển ổn định của doanh nghiệp. Từ đó, có thể dễ dàng gọi vốn cho các hoạt động mở rộng quy mô kinh doanh. 
• Công nghệ: Phát triển công nghệ và ứng dụng vào sản phẩm giúp khách hàng đặt niềm tin lớn hơn bởi nó thể hiện rõ tính chuyên nghiệp của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, áp dụng công nghệ sẽ tiết kiệm được thời gian và chi phí nhân sự, bỏ xa các đối thủ cạnh tranh. 

W: Weaknesses - Điểm yếu

Là thực hiện phân tích những khía cạnh hay chuyên môn mà doanh nghiệp làm chưa tốt, những yếu điểm, việc làm và nguồn lực bị giới hạn so với đối thủ cần được cải thiện.

Một số câu hỏi giúp bạn đánh giá những điểm yếu hiệu quả

• Những công việc còn bị hạn chế ở điểm nào?
• Vì sao công việc này chưa đạt đủ mục tiêu đề  ra?
• Những đánh giá không tốt về sản phẩm như thế nào?
• Nguồn lực nhân viên có đủ để thực hiện công việc hay không?

O: Opportunities - Cơ hội

Xem xét những thành tố tác động từ bên ngoài vào và hỗ trợ cho việc kinh doanh của bạn diễn ra được thuận lợi. Các tác nhân này có thể là sự phát triển của thị trường, sự yếu kém của đối thủ, xu hướng toàn cầu,...

Để nắm bắt cơ hội kinh doanh hay cơ hội thúc đấy thương hiệu, người phân thích mô hình SWOT phải hiểu được sự liên kết của thị trường, dòng tiền và dự đoán xu hướng kinh tế trong tương lai. Có thể tìm hiểu và phân tích thông tin trên các chuyên trang kinh tế, báo cáo tài chính và thông qua các nghiên cứu về cung - cầu của thị trường. 

T: Threats - Thách thức

Đánh giá yếu tố bên ngoài gây khó khăn, cản trở cho doanh nghiệp trong việc đi đến thành công. Một số nguy cơ mà doanh nghiệp có thể gặp phải như phải đối phó với đối thủ cạnh tranh, mức giá hợp lý cho những nguyên vật liệu được cung ứng,...

Hướng dẫn cách phân tích SWOT và lập kế hoạch chi tiết

Việc phân tích swot sẽ mang mục đích nâng cao điểm mạnh, cải thiện điểm yếu, hạn chế thách thức và tận dụng cơ hội. 

Xây dựng chiến lược Ma trận SWOT 

Nếu bạn chỉ làm rõ được 4 yếu tố nói trên mà không hành động gì tiếp theo thì việc phân tích SWOT này là vô nghĩa. Một chiến lược SWOT hiệu quả phải được kết hợp từ cả 4 yếu tố nói trên:

• Chiến lược SO (Chiến lược tấn công): Sử dụng điểm mạnh để khai thác các cơ hội.
• Chiến lược WO (Chiến lược phòng thủ): Sử dụng điểm yếu để khai thác các cơ hội.
• Chiến lược ST (Chiến lược tự vệ): Sử dụng điểm mạnh để hạn chế các thách thức.
• Chiến lược WT (Chiến lược “lội ngược dòng"): Đưa ra các ý tưởng mới để biến điểm yếu và thách thức thành các yếu tố có lợi cho doanh nghiệp.

Những lĩnh vực áp dụng mô hình SWOT hiệu quả 

Đến đây, có lẽ bạn đã hiểu được SWOT là gì rồi. Vậy, câuy hỏi đặt ra là những loại hình lĩnh vực nào nên áp dụng mô hình SWOT này trong hoạt động phân tích kinh doanh?

• Lập các kế hoạch chiến lược.
• “Động não" (brainstorm) các ý tưởng.
• Khi đưa ra quyết định.
• Phát triển các thế mạnh.
• Hạn chế và loại bỏ những điểm yếu.
• Giải quyết mọi vấn đề mang tính cá nhân như nhân viên, nguồn lực tài chính hay cơ cấu tổ chức.

Như vậy, bài viết này đã cung cấp đến bạn những thông tin cơ bản và hữu ích nhất để giúp bạn hiểu được SWOT là gì cũng như những kiến thức có liên quan như lịch sử, lợi ích, hạn chế, tầm quan trọng và cách phân tích SWOT và lập kế hoạch chi tiết hiệu quả tối ưu.