Quản trị rủi ro là quá trình nhận diện, đánh giá và kiểm soát những mối đe dọa tiềm ẩn có thể ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh. Việc xây dựng một quy trình bài bản giúp doanh nghiệp giảm thiểu tổn thất và duy trì sự phát triển bền vững.

Hãy cùng Bizfly khám phá chi tiết khái niệm quản trị rủi ro và 5 bước triển khai hiệu quả ngay sau đây!

Quản trị rủi ro là gì?

Quản trị rủi ro là quá trình nhận diện, phân tích và kiểm soát những yếu tố có thể gây tổn hại đến mục tiêu kinh doanh. Thay vì chờ rủi ro xảy ra rồi mới xử lý, doanh nghiệp sẽ chủ động lên kế hoạch ứng phó từ trước để giảm thiểu thiệt hại. Đây là một hoạt động mang tính hệ thống, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban và cấp quản lý để đạt hiệu quả tối ưu.

Tầm quan trọng của quản trị rủi ro trong doanh nghiệp

Quản lý rủi ro không chỉ giúp hạn chế tổn thất mà còn hỗ trợ doanh nghiệp đưa ra quyết định đúng đắn và tận dụng cơ hội phát triển. Cụ thể, lợi ích của quản trị rủi ro thể hiện qua các khía cạnh sau:

• Giảm thiểu thiệt hại: Giúp doanh nghiệp chủ động nhận diện, đánh giá và ứng phó với các mối nguy trước khi chúng gây ra hậu quả nghiêm trọng.
• Tăng hiệu quả vận hành: Tối ưu hóa quy trình, cải thiện hiệu suất và hỗ trợ nhà quản lý ra quyết định chính xác dựa trên đánh giá rủi ro có hệ thống.
• Tạo cơ hội phát triển: Nhìn nhận rủi ro như cơ hội để đổi mới, mở rộng thị trường, nâng cao sản phẩm và tăng lợi thế cạnh tranh.
• Sử dụng hiệu quả dòng tiền đầu tư: Giúp đảm bảo các khoản đầu tư được quản lý tốt, tránh lãng phí và mang lại giá trị cao nhất cho doanh nghiệp.

Doanh nghiệp có thể ứng dụng BizCDP để tập trung và phân tích dữ liệu khách hàng đa kênh, từ đó kiểm soát rủi ro, ra quyết định chuẩn xác và tối ưu hiệu suất vận hành.

Đăng ký tư vấn trực tiếp

Các loại rủi ro thường gặp trong doanh nghiệp

Trong quá trình vận hành và phát triển, doanh nghiệp luôn phải đối mặt với nhiều loại rủi ro khác nhau. Việc nhận diện đúng các loại rủi ro thường gặp là bước đầu tiên giúp doanh nghiệp xây dựng chiến lược ứng phó hiệu quả. Dưới đây là một số loại rủi ro phổ biến mà doanh nghiệp cần đặc biệt lưu ý:

• Rủi ro chiến lược:
  • Chiến lược không phù hợp với tầm nhìn, sứ mệnh của doanh nghiệp, dẫn đến lệch hướng và thất bại trong việc đạt mục tiêu. 
  • Chiến lược không khả thi trong triển khai, khiến kế hoạch trở nên vô hiệu hoặc không tạo ra giá trị như mong đợi.
• Rủi ro tài chính: Liên quan đến biến động thị trường như lãi suất, tỷ giá, chi phí đầu vào hay các quyết định tài chính sai lầm khiến doanh nghiệp mất kiểm soát dòng tiền, giảm lợi nhuận hoặc rơi vào khủng hoảng tài chính.
• Rủi ro hệ thống: Bao gồm các vấn đề nội bộ như lỗi quy trình sản xuất, sự cố kỹ thuật, thiết bị hỏng hóc hoặc hệ thống kiểm soát không hiệu quả ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm và dịch vụ.
• Rủi ro khách quan: Xuất phát từ yếu tố bên ngoài như thay đổi nhu cầu thị trường, gián đoạn chuỗi cung ứng, biến động giá nguyên vật liệu hoặc rủi ro pháp lý, gây ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh và chi phí vận hành.

Quy trình quản trị rủi ro chuẩn ISO 31000

Để doanh nghiệp phát triển bền vững trong môi trường đầy biến động, việc xây dựng một quy trình quản trị rủi ro chuyên nghiệp là điều không thể thiếu. Chuẩn ISO 31000 đưa ra một khung quản trị rủi ro toàn diện, giúp doanh nghiệp chủ động nhận diện, phân tích và xử lý các mối đe dọa một cách hiệu quả. Dưới đây là 4 bước quan trọng trong quy trình này:

Bước 1: Nhận diện rủi ro

Đây là bước đầu tiên và quan trọng để phát hiện những mối đe dọa tiềm ẩn có thể ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp, cụ thể:

• Doanh nghiệp cần phân tích các yếu tố bên ngoài như xu hướng thị trường, pháp lý, công nghệ… và yếu tố nội bộ như quy trình vận hành, nhân sự.
• Có thể sử dụng dữ liệu thống kê, khảo sát chuyên gia, đánh giá lịch sử tổn thất hoặc xem xét phản hồi từ khách hàng, nhà cung cấp để phát hiện rủi ro.
• Quan trọng là phải hiểu rõ rủi ro đến từ đâu, trong bối cảnh nào và có thể gây ra những hệ quả gì.

Bước 2. Phân tích và đánh giá rủi ro

Sau khi đã xác định được các rủi ro, bước tiếp theo là đánh giá mức độ ảnh hưởng và khả năng xảy ra: 

• Phân tích rủi ro giúp xác định mức độ nghiêm trọng của từng rủi ro, từ đó xếp hạng ưu tiên để xử lý.
• Cần làm rõ 2 yếu tố là tần suất xảy ra và mức độ thiệt hại nếu rủi ro trở thành hiện thực.
• Đây là nền tảng để ra quyết định ứng phó hợp lý, không bị rơi vào tình trạng hoang mang hoặc lãng phí nguồn lực vào những rủi ro ít nghiêm trọng.

Bước 3: Xử lý rủi ro

Có nhiều cách để doanh nghiệp phản ứng với rủi ro, tùy theo tình hình cụ thể.

• Né tránh: Không tham gia hoạt động có rủi ro cao.
• Giảm thiểu: Tìm cách hạn chế tác động của rủi ro nếu xảy ra.
• Chuyển giao: Giao trách nhiệm xử lý rủi ro cho bên thứ ba (ví dụ như mua bảo hiểm).
• Chia sẻ: Phân tán rủi ro qua đối tác hoặc nhà đầu tư.
• Chấp nhận: Trong một số trường hợp, việc chấp nhận rủi ro là hợp lý nếu chi phí kiểm soát quá lớn hoặc mức độ ảnh hưởng thấp.

Bước 4. Theo dõi và cải tiến

Rủi ro luôn biến động theo thời gian, nên doanh nghiệp cần giám sát liên tục để điều chỉnh kịp thời.

• Theo dõi xem các biện pháp xử lý rủi ro có hiệu quả không, có phát sinh thêm rủi ro mới không.
• Định kỳ đánh giá lại toàn bộ hệ thống quản lý rủi ro để cập nhật chiến lược.
• Đây là bước giúp doanh nghiệp luôn trong trạng thái chủ động, giảm thiểu rủi ro và nâng cao năng lực ứng phó trong tương lai.

Nguyên tắc quản trị rủi ro

Để quản lý rủi ro hiệu quả, doanh nghiệp không chỉ cần nhận diện được rủi ro mà còn phải có chiến lược chủ động trong suốt quá trình vận hành. Sau đây là các nguyên tắc cốt lõi giúp xây dựng hệ thống quản trị bền vững, dễ thực thi và phù hợp với từng tổ chức:

• Xác định rủi ro sớm nhất có thể: Việc phát hiện rủi ro ngay từ giai đoạn đầu giúp tổ chức có thời gian lên kế hoạch và áp dụng biện pháp giảm thiểu kịp thời, hạn chế tối đa tác động tiêu cực.
• Gắn quản trị rủi ro với mục tiêu doanh nghiệp: Mọi kế hoạch quản trị rủi ro cần bám sát và phục vụ mục tiêu chung. Rủi ro không chỉ ảnh hưởng đến tài chính mà còn có thể gây tổn hại lớn đến uy tín thương hiệu.
• Xem xét bối cảnh nội – ngoại vi: Mỗi tổ chức hoạt động trong một môi trường cụ thể, nơi các yếu tố như văn hóa, chính sách, luật pháp,… đều ảnh hưởng đến mức độ chấp nhận và cách quản trị rủi ro.
• Tăng cường sự tham gia của các bên liên quan: Những người có liên quan đến dự án hoặc hoạt động của doanh nghiệp thường sở hữu góc nhìn chuyên sâu, giúp phát hiện các rủi ro tiềm ẩn và đề xuất giải pháp thực tiễn.
• Phân định rõ trách nhiệm: Việc xác định rõ ai làm gì giúp đảm bảo tính minh bạch, tránh đùn đẩy trách nhiệm và tăng hiệu quả xử lý rủi ro khi có sự cố xảy ra.
• Xây dựng chu kỳ đánh giá định kỳ: Rủi ro không cố định, chúng thay đổi theo thời gian và bối cảnh. Do đó, cần có lịch trình rà soát định kỳ để cập nhật, bổ sung biện pháp kiểm soát phù hợp.
• Thực hiện cải tiến liên tục: Việc thường xuyên đánh giá và nâng cấp quy trình quản lý rủi ro giúp doanh nghiệp thích ứng với thay đổi, tăng khả năng phản ứng và tối ưu hiệu quả sử dụng nguồn lực.

Để đảm bảo quy trình quản trị rủi ro được triển khai đồng bộ, minh bạch và có thể theo dõi hiệu quả, nhiều doanh nghiệp đã ứng dụng BizTicket trong phân công nhiệm vụ và giám sát tiến độ xử lý.

Các tiêu chuẩn quản trị rủi ro

Khi nói đến quản trị rủi ro một cách bài bản và chuyên nghiệp, các doanh nghiệp thường tham chiếu đến các bộ tiêu chuẩn được công nhận trên toàn cầu. Trong số đó, hai cái tên nổi bật và phổ biến nhất chính là COSO ERM và ISO 31000.

Khung COSO ERM (Enterprise Risk Management)

Đây là bộ khung do Ủy ban các Tổ chức Tài trợ của Ủy ban Treadway (COSO) phát triển, ra mắt vào năm 2004 và cập nhật năm 2017. COSO tập trung vào việc tích hợp quản trị vào chiến lược, vận hành và ra quyết định của doanh nghiệp.

Một số nguyên tắc nổi bật gồm:

• Xây dựng văn hóa quản lý rủi ro trong toàn tổ chức.
• Định hướng chiến lược gắn liền với việc nhận diện rủi ro.
• Nhận diện, đánh giá và phản hồi rủi ro theo cách có hệ thống.
• Theo dõi, xem xét và cải thiện liên tục.

Tiêu chuẩn ISO 31000

Được Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) ban hành lần đầu vào năm 2009 và cập nhật vào năm 2018, ISO 31000 cung cấp hướng dẫn khung và các nguyên tắc cốt lõi cho quản lý rủi ro phù hợp với mọi loại hình tổ chức.

Các điểm chính của tiêu chuẩn này bao gồm:

• Hệ thống nguyên tắc quản trị rủi ro rõ ràng, dễ áp dụng.
• Nhấn mạnh vai trò của lãnh đạo cấp cao trong việc định hình văn hóa rủi ro.
• Tích hợp quy trình quản lý rủi ro vào mọi khía cạnh hoạt động doanh nghiệp.

ISO 31000 đặc biệt hữu ích cho việc ra quyết định chiến lược quản trị rủi ro, cải thiện hiệu suất tổ chức và xây dựng tính linh hoạt dài hạn.

Thách thức khi quản trị rủi ro

Quản trị rủi ro không chỉ là một quá trình phức tạp mà còn đối mặt với nhiều thách thức khó lường. Các yếu tố này có thể làm gián đoạn việc đưa ra các quyết định chiến lược và ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý rủi ro, cụ thể:

• Định danh và đo lường rủi ro: Việc nhận diện và đánh giá các rủi ro tiềm ẩn có thể gặp khó khăn do tính phức tạp của chúng. Đo lường chính xác mức độ tác động và xác suất xảy ra cũng là một thách thức trong việc quản trị rủi ro doanh nghiệp.
• Thiếu thông tin: Quá trình đánh giá rủi ro yêu cầu thông tin chính xác và đầy đủ về các yếu tố có liên quan. Tuy nhiên, thiếu hụt hoặc thông tin không chính xác có thể làm giảm độ tin cậy của các quyết định quản trị rủi ro.
• Sự không chắc chắn và biến đổi: Môi trường kinh doanh luôn biến động nhanh chóng và khó đoán trước. Các yếu tố như thị trường, công nghệ, chính trị hay tài chính có thể thay đổi đột ngột, gây khó khăn trong việc dự báo và ứng phó với rủi ro.
• Tính phức tạp và tương quan của các rủi ro: Các rủi ro thường không tồn tại độc lập mà có sự tác động qua lại lẫn nhau. Sự tương quan này làm tăng độ phức tạp trong việc quản trị khủng hoảng, đòi hỏi khả năng phân tích sâu sắc về các mối quan hệ giữa chúng.
• Sự phụ thuộc vào con người: Quản lý rủi ro yêu cầu sự tham gia và phối hợp của nhiều bên trong tổ chức. Tuy nhiên, sự phụ thuộc vào con người có thể dẫn đến những sai sót trong đánh giá hoặc triển khai biện pháp, làm giảm hiệu quả quản lý rủi ro.

Bài học quản trị rủi ro từ tập đoàn hàng đầu

Tập đoàn Toyota đã rút ra bài học quan trọng về quản trị rủi ro sau sự cố kỹ thuật trên xe hơi toàn cầu. Ban giám đốc Toyota đã nhanh chóng thành lập nhóm kiểm soát rủi ro, với sự tham gia của các chuyên gia bên ngoài, nhằm tìm ra giải pháp hiệu quả. Bên cạnh đó, họ thay đổi văn hóa kinh doanh, chú trọng đến việc quản lý rủi ro ngay từ cấp lãnh đạo cao nhất và khuyến khích nhân viên ở mọi cấp độ tham gia vào quá trình nhận diện và giải quyết rủi ro.

Trong khi đó, BP đã phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng sau sự cố tràn dầu ở Vịnh Mexico, gần như đẩy tập đoàn đến bờ vực phá sản. Để khắc phục, BP đã quyết định phân quyền quản lý rủi ro và an toàn cho các cấp quản lý và nhân viên thông qua việc chia nhỏ quy mô các nhà máy và văn phòng. Tuy nhiên, giải pháp này của BP chỉ mang tính tình thế, trong khi Toyota đã chủ động hơn trong việc phòng ngừa rủi ro, nhận thức rõ rằng "phòng bệnh hơn chữa bệnh" là cách quản trị rủi ro doanh nghiệp hiệu quả hơn.

Kết luận

Quản trị rủi ro là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp vững vàng trước những biến động khó lường, đồng thời tận dụng cơ hội để phát triển bền vững. Áp dụng các biện pháp quản lý rủi ro hiệu quả sẽ giúp doanh nghiệp giảm thiểu tổn thất và nâng cao năng lực cạnh tranh. Nếu còn băn khoăn về giải pháp đánh giá rủi ro tối ưu, đừng ngần ngại liên hệ với Bizfly để được tư vấn chi tiết nhé!

Có thể bạn quan tâm: Quản trị doanh nghiệp là gì? Nguyên tắc quản trị thành công