Ma trận BCG là gì? Phân tích ma trận BCG và ví dụ thực tế [2023]

Trong lĩnh vực kinh doanh, ma trận BCG là một trong những công cụ quan trọng giúp các doanh nghiệp phân bổ nguồn đầu tư một cách khoa học và hợp lý. Vậy ma trận BCG là gì, cách thiết lập Ma trận BCG như thế nào để tạo hiệu quả cho doanh nghiệp, hãy cùng Bizfly tìm hiểu ngay qua bài viết dưới đây.

Ma trận BCG là gì?

Ma trận BCG (Boston Consulting Group) là một công cụ phân tích chiến lược kinh doanh, được sử dụng nhằm mục đích đánh giá mức độ cạnh tranh của một doanh nghiệp hay sản phẩm trong thị trường. Ma trận BCG được giới thiệu và phát triển bởi Boston Consulting Group vào năm 1970 và trở thành một trong những công cụ phân tích chiến lược phổ biến nhất trong kinh doanh.

Ma trận BCG

Ma trận BCG sắp xếp các sản phẩm hoặc dịch vụ của một doanh nghiệp vào trong một đồ thị bao gồm hai trục. Trong đó, trục hoành thể hiện thị phần của một sản phẩm, dịch vụ trên thị trường cụ thể. Nó giúp chúng ta có thể đo lường sức mạnh và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Còn trục tung thể hiện tốc độ tăng trưởng và cơ hội phát triển của sản phẩm, dịch vụ trên thị trường.

Ngoài ra, trong đồ thị Ma trận BCG bao gồm bốn góc phần tư bao gồm:

• Góc phần tư "Dấu hỏi": Cho biết sản phẩm có tốc độ tăng trưởng cao nhưng thị phần thấp.
• Góc phần tư "Ngôi sao": Là những sản phẩm có tốc độ tăng trưởng cao và thị phần cao.
• Góc phần tư "Con chó": Sản phẩm có tốc độ tăng trưởng thấp và thị phần thấp.
• Góc phần tư "Bò sữa": Sản phẩm có tốc độ tăng trưởng thấp tuy nhiên lại có thị phần cao.

Chúng ta giả định trong ma trận BCG thì sự gia tăng của thị phần sẽ giúp cho dòng tiền của doanh nghiệp gia tăng. Từ đó, một công ty sẽ được hưởng lợi từ việc phát triển theo quy mô và chi phí so với các đối thủ cạnh tranh khác. Tùy theo từng ngành khác nhau mà tốc độ tăng trưởng của thị trường là khác nhau tuy nhiên điểm giới hạn thường thấy sẽ rơi vào mức 10%. Có nghĩa là nếu tốc độ tăng trưởng cao hơn 10% thì được xem là tốc độ tăng trưởng cao còn thấp hơn 10% thì bị coi là thấp.

Phân tích ma trận BCG

Để hiểu rõ nhất về ma trận BCG này, mọi người hãy cùng đi vào phân tích chi tiết các nội dung trong bốn góc phần tư của mô hình:

Ma trận BCG: Góc phần tư "Dấu hỏi"

Các sản phẩm và dịch vụ nằm ở trong góc phần tư "Dấu hỏi" này đều có thị phần thấp (

Trong điều kiện thuận lợi, việc đầu tư là đúng cách thì các sản phẩm hoặc dịch vụ trong phân khúc "Dấu hỏi" này có thể trở thành "Ngôi sao" trong tương lai. Chính vì vậy, các doanh nghiệp cần phải đưa ra nghiên cứu, đánh giá kỹ lương để quyết định vào việc có phát triển tiếp hay không. Một khi đầu tư không đúng cách, nó có thể gây ra tổn thất và trở thành "Con chó" khi tốc độ tăng trưởng của thị trường giảm.

Ma trận BCG: Góc phần tư "Ngôi sao"

Trong góc phần tư "Ngôi sao", các sản phẩm hoặc dịch vụ nằm ở thị trường có tốc độ tăng trưởng nhanh và thị phần lớn (>20%). Đây đều là những sản phẩm đứng đầu thị trường đòi hỏi doanh nghiệp cần phải đầu tư vào nghiên cứu, phát triển, mở rộng sản xuất, marketing...để có thể duy trì và gia tăng thêm thị phần.

Bởi vì nằm ở thị trường đang tăng trưởng nhanh vì vậy mà các đối thủ cạnh tranh ở trên thị trường này cũng vô cùng mạnh mẽ. Điều này khiến cho các doanh nghiệp cần phải đầu tư nhiều về mặt mở rộng sản xuất, tiền bạc để tạo ra dòng tiền lớn.

Các góc phần tư của ma trận BCG

Ma trận BCG: Góc phần tư "Bò sữa"

Góc phần tư "Bò sữa" trong Ma trận BCG đại diện cho những sản phẩm, dịch vụ có thị phần cao (>10%) trong một thị trường có tốc độ tăng trưởng đang giảm. Đây là những sản phẩm đóng vai trò quan trọng đối với việc tạo ra doanh thu và lợi nhuận cho doanh nghiệp nhưng không đóng góp nhiều vào việc gia tăng thị phần của tổ chức.

Các sản phẩm nằm trong phân khúc "Bò sữa" này đã chiếm lĩnh vị trí cao trên thị trường vì vậy mà doanh nghiệp không cần phải đầu tư nhiều để duy trì vị thế của mình. Việc cần làm ở đây đó là tiết kiệm chi phí sản xuất, cắt giảm các loại chi phí quảng cáo và tập trung hơn vào việc tối ưu hóa quy trình quản lý tài chính của công ty.

Mặc dù không cần quá đầu tư phát triển nhưng doanh nghiệp cũng cần chú ý đến các sản phẩm nằm ở phân khúc này bởi nó có thể sẽ chuyển sang phân khúc "Con chó" khi mà nó không còn phù hợp với thị trường nữa.

Ma trận BCG: Góc phần tư "Con chó"

Góc phần tư cuối cùng trong ma trận BCG đại diện cho các sản phẩm, dịch vụ có thị phần thấp (

Ưu điểm, nhược điểm của Ma trận BCG 

Hiểu được khái niệm ma trận BCG là gì, thì ưu nhược điểm của nó trong kinh doanh cũng là phần mà bạn không nên bỏ qua.

Ưu điểm

• Dễ thực hiện, giúp doanh nghiệp phân bổ nguồn đầu tư một cách hợp lý, có cái nhìn đúng đắn và khoa học khi bỏ tiền đặt vốn đầu tư.
• Là một phần không thể thiếu trong bức tranh tổng quan về kinh doanh, giúp doanh nghiệp khoanh vùng những vấn đề hiện tại mà mình đang gặp phải.
• Đưa ra các chiến lược đầu tư kinh doanh phù hợp với các giai đoạn phát triển của sản phẩm nhằm mang lại nguồn lợi nhuận cao.

Ưu điểm, nhược điểm của Ma trận BCG 

Nhược điểm

• Cách tiếp cận và phân loại thành bốn góc phần tư được coi là khá đơn giản.
• Ma trận BCG giường như không định nghĩa thị trường là gì. Nó được phân loại là những bò sữa, nhưng thực chất nó là những con chó, hoặc ngược lại.
• Thị phần và phần trăm tăng trưởng của ngành không phải là yếu tố duy nhất của lợi nhuận. Bên cạnh đó, thị phần cao không đồng nghĩa với việc lợi nhuận sẽ cao.

Các chiến lược khi phân tích Ma trận BCG

Cùng Bizfly phân tích kĩ hơn về các chiến lược trong ma trận BCG dưới đây.

• Xây dựng (Build): Chiến lược này áp dụng cho dấu chấm hỏi bằng cách tăng đầu tư, sản phẩm được cung cấp một động lực để sản phẩm tăng thị phần. Cách này buộc doanh nghiệp phải hy sinh lợi nhuận trước mắt để nhắm mắt mục tiêu dài hạn khi áp dụng chiến lược này.
• Nắm giữ (Hold): Với mục đích tối đa hóa khả năng sản sinh mang về nguồn lợi nhuận và tiền bạc, thì các doanh nghiệp nên áp dụng chiến lược nắm giữ cho bò sữa.
• Thu hoạch (Harvest): Quan sát tốt nhất trong kịch bản bò sữa, các doanh nghiệp cần giảm số tiền đầu tư và cố gắng lấy dòng tiền để có thể đẩy mạnh tối đa từ sản phẩm nói trên làm tăng lợi nhuận chung cho doanh nghiệp.
• Thoái vốn (Divest): Quan sát tốt nhất trong trường hợp các sản phẩm thị phần chó thường được thoái vốn để giải phóng số tiền đã bị mắc kẹt trong doanh nghiệp.

Một số ví dụ điển hình về áp dụng Ma trận BCG

Sau đây là một số ví dụ điển hình về việc áp dụng ma trận BCG trong hoạt động kinh doanh của các thương hiệu lớn:

Ma trận BCG của Vinamilk 

Sữa Bột 

Ma trận BCG của Vinamilk

• Đại diện sữa bột chiếm 30% thị phần của Vinamilk. Chúng được phân bổ và tiêu thụ khắp mọi nơi, đặc biệt là ở các thành phố lớn. Tuy nhiên, sữa bột  thường xuyên gặp phải sự cạnh tranh khốc liệt từ các hãng sữa nước ngoài do nhu cầu sử dụng hàng ngoại của người dân cao hơn.
• Để đáp ứng với nhu cầu phân khúc khách hàng và khách hàng mục tiêu, sữa bột đang được sử dụng rất đa dạng cho nhiều đối tượng khác nhau như người bị bệnh tiểu đường, phụ nữ mang thai, người lớn tuổi,... Chính vì vậy, đây là lợi thế không nhỏ giúp Vinamilk tiếp tục nắm giữ thị phần của mình.
• Vinamilk nên thúc đẩy các chương trình marketing cho SBU sữa bột, tiếp tục đầu tư mạnh vào danh mục SBU phát triển thêm các dòng sản phẩm mới. Đặc biệt là định vị lại dòng sản phẩm ở phân khúc giá thấp.

Sữa nước 

• Với lợi thế hơn về dòng sản phẩm sữa tươi tiệt trùng 100%, được sản xuất theo chu trình khép kín ngay từ khâu chăn nuôi, sữa nước mang lại cho VInamilk nhiều cơ hội và nguồn lợi nhuận cao.
• Vinamilk nên tập trung đầu tư vào năng lực sản xuất sữa, mở rộng các trang trại, phát triển đàn bò, xây dựng các nhà máy với công nghệ mới… Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh chiến lược marketing, quảng cáo nhằm duy trì hình ảnh và thương hiệu đến khách hàng.

Sữa đặc 

• Sữa đặc của Vinamilk thâm nhập vào thị trường khá sớm và cho đến hiện tại, nó vẫn có chỗ đứng nhất định trên thị trường. Đây là dòng sản phẩm có thị phần cao nhưng mức tăng trưởng vẫn ở mức thấp. Vì vậy, Vinamilk cần có chính sách đầu tư thích hợp.
• Đẩy mạnh và đầu tư các sản phẩm hướng tới nhiều đối tượng khách hàng có thu nhập bình dân.

Ví dụ ma trận BCG của Apple 

Tiền mặt 

• Hai sản phẩm Apple iTunes và Apple MacBook và iMac tựa của Apple thuộc danh mục Cash Cow của BCG Matrix của Apple. Trong những năm gần đây, iTunes, MacBook và iMac đã chiếm được vị trí số 1 trong mắt người tiêu dùng. 
• Hiện nay, ngành công nghiệp điện toán đang dần trở nên phổ biến, do nhu cầu sử dụng máy tính để bàn và máy tính xách tay cũng giảm. Do đó chúng ta có thể thêm hai hạng mục Apple iMac và MacBook vào danh mục Chó.

Ví dụ về ma trận BCG của Apple 

Ngôi sao 

Khi mắt sản phẩm mới, công ty của Apple iPhone luôn quản lý ngôi sao để thiết lập các kỷ lục bán hàng mới. Apple iPad và Apple Smartwatch là hai sản phẩm được coi là ngôi sao cho công ty và hiện đang trong quá trình chuyển đổi để trở thành Cows Cash cho công ty.

Dấu hỏi 

Apple TV không thực sự đạt được tiềm năng của nó, vì lượng tiền nó kiếm ra rất ít. Nếu Apple giải quyết được một vài vấn đề về hệ sinh thái thì công ty này có thể sở hữu không gian TV. Có rất nhiều tin đồn về một sản phẩm Apple TV có thể chiếm ưu thế như iPod / iPhone / iPad

Chó 

Apple iPod được coi là sản phẩm lớn tiếp theo khi chúng được giới thiệu trên thị trường. Tuy nhiên do cạnh tranh cao và nhu cầu khách hàng thấp nên không tạo được nhiều tác động đáng kể.

Trên đây là toàn bộ thông tin về Ma trận BCG là gì cũng như các cách tính ma trận BCG nhanh chóng, mang lại hiệu quả cao. Hy vọng những thông tin mà Bizfly mang đến sẽ giúp ích cho bạn biết được thị phần nào bạn cần đầu tư mạnh, thị phần nào cần thu hồi để mang lại hiệu quả cao khi kinh doanh. 

Đọc thêm: Các chiến lược tăng doanh thu, lợi nhuận cho ngành bán lẻ