Phishing email là gì? cách nhận biết và ngăn chặn email lừa đảo

Phishing email là tình trạng nhức nhối mà nhiều doanh nghiệp hiện nay đang phải đau đầu để đối phó. Để ngăn chặn được các email lừa đảo, mỗi thành viên trong doanh nghiệp cần hiểu rõ phishing email là gì và cách thức hoạt động của nó. Hãy cùng Bizfly tìm hiểu ngay sau đây.

Phishing email là gì?

Phishing email hay còn được gọi là scam email, email lừa đảo. Khác với email spam là thư rác quảng cáo không mong muốn thì phishing email là loại email độc hại do tội phạm mạng thực hiện nhằm mục đích đánh cắp thông tin riêng tư của một người hay tổ chức. 

Phishing email được sử dụng nhằm đánh cắp thông tin của người dùng

Mục đích sử dụng phishing email thường là:

• Đánh cắp bí mật thương mại
• Lấy số tài khoản ngân hàng
• Lây nhiễm phần mềm độc hại vào thiết bị của doanh nghiệp thông qua liên kết, tệp đính kèm
• Điều hướng người dùng tới các trang web không có thật
• Lừa đảo thanh toán vào tài khoản ngân hàng giả
• Yêu cầu thanh toán hoá đơn giả

Hiện nay, phishing email đã trở thành hình thức tấn công mạng mà nhiều người phải dè chừng. Có tới hơn 9 trong 10 cuộc tấn công mạng hiện nay là do email lừa đảo. Chính vì thế, việc ngăn chặn các loại email này là rất cần thiết. Bởi nếu không may gặp phải, doanh nghiệp không chỉ bị gián đoạn hoạt động mà còn gây thiệt hại về tài chính, ảnh hưởng xấu tới danh tiếng…

Để phòng chống, ngăn chặn email lừa đảo đòi hỏi mỗi người phải hiểu rõ về loại email này. Đồng thời nắm được cách xác định cũng như phòng ngừa scam email.

Có những loại phishing email nào?

Thống kê cho thấy, số lượng các vụ lừa đảo qua email ngày càng tăng nhanh. Vậy có những loại email lừa đảo nào mà doanh nghiệp cần lưu tâm?

Lừa đảo hóa đơn giả

Tội phạm mạng làm hoá đơn giả để lừa đảo người dùng

Loại phishing email này rất dễ gặp ở các doanh nghiệp thuộc mọi lĩnh vực, quy mô. Thường tội phạm mạng sẽ nghiên cứu các công cụ mà doanh nghiệp sử dụng thông qua mạng xã hội như LinkedIn. Tiếp đó, chúng sẽ gửi hoá đơn giả từ đối tác của đơn vị. Nếu nhân sự không kiểm tra kỹ và thanh toán sẽ bị mất tiền oan cho tội phạm mạng.

Thường bộ phận tài chính - kế toán là đối tượng mà tội phạm mạng hướng tới. Mặc dù nhân sự ngành này có tính cảnh giác rất cao, nhưng nhiều người vẫn mắc bẫy.

Lừa đảo nâng cấp tài khoản email

Cẩn trọng trước những email nâng cấp tài khoản

Tội phạm mạng sẽ giả danh các nhà cung cấp email đáng tin cậy như Microsoft và Google hoặc đơn giản là từ bộ phận Công nghệ thông tin (CNTT).

Email này giao diện rất đơn giản và người nhận sẽ khó nhận ra chúng là email độc hại. Bên cạnh đó, chúng thường điều hướng người dùng tới một liên kết web https khá an toàn cho người sử dụng. 

Khi click vào liên kết này, có nghĩa người dùng tự động cung cấp thông tin cá nhân và các dữ liệu quan trọng cho tội phạm mạng. Do vậy, nếu gặp các đường dẫn lạ, không an toàn, bạn tuyệt đối đừng click.

Lừa đảo phí ứng trước

Loại phishing email này rất dễ gặp mỗi ngày

Một loại phishing email thường gặp là lừa đảo phí ứng trước. Thường đối phương sẽ đề nghị bạn cung cấp thông tin cá nhân để nhận về một số tiền lớn. Nếu cung cấp thông tin theo hướng dẫn sẽ đồng nghĩa với việc bạn đã mắc bẫy và rất có thể toàn bộ số tiền trong tài khoản của bạn cũng sẽ “không cánh mà bay”.

Google Docs lừa đảo

Cảnh giác trước các email dạng này

Thường các email này cực kỳ tinh vi khi giả danh hoặc khiến bạn lầm tưởng người gửi là người mà quen biết.  

Nội dung email thường khuyến khích người nhận click vào liên kết để xem tài liệu. Khi làm theo hướng dẫn, hệ thống sẽ dẫn người nhận tới một phiên bản gần giống trang đăng nhập của Gmail. 

Sau khi đăng nhập, hệ thống sẽ gửi lời mời cấp quyền truy cập vào tài khoản Google. Lúc này, kẻ tấn công có toàn quyền truy cập và thực hiện mọi thao tác mà chúng muốn.

Lừa đảo PayPal

Kẻ xấu lợi dụng PayPal để lừa đảo người dùng

PayPal là công cụ để những kẻ lừa đảo lợi dụng liên kết với thẻ tín dụng hoặc tài khoản ngân hàng và đánh cắp tiền của người khác.

Nội dung email thường là thông báo tài khoản đang gặp vấn đề và đề nghị người nhận click vào đây để khắc phục. Thông tin này đánh trúng tâm lý sợ hãi của người nhận rằng tài khoản của họ đang gặp vấn đề. Để tăng sự tin tưởng, phía cuối email sẽ có thêm logo “xịn” của PayPal.

Chỉ cần người nhận thao tác theo hướng dẫn trong email là mọi thông tin về tài khoản, mật khẩu và thậm chí toàn bộ số tiền họ có cũng sẽ mất.

Tin nhắn lừa đảo nhân sự

Cảnh giác khi nhận các email có nội dung bất thường

Khi nhận được email từ đội ngũ nhân sự thì hầu hết mọi người đều mất cảnh giác. Tội phạm mạng hiểu rõ điều này nên sẽ tìm cách lợi dụng nó.

Nội dung trong loại phishing email này thường chứa tệp đính kèm hoặc liên kết độc hại mà khi click vào đây sẽ có 1 phần mềm độc hại sẽ được âm thầm cài vào máy tính hay thiết bị của bạn.

Vì thế, khi nhận được những email dạng này và nghi ngờ về tính chính xác, hãy hỏi trực tiếp người gửi trước khi thực hiện các thao tác tiếp theo.

Dropbox lừa đảo

Hình thức lừa đảo qua Dropbox ngày càng phổ biến

Dropbox là nền tảng lưu trữ và chia sẻ trực tuyến. Chúng đã trở nên rất phổ biến trong vài năm trở lại đây. Tội phạm mạng thường lợi dụng nền tảng này để lừa đảo người dùng.

Thường nội dung trong email lừa đảo Dropbox thường là thông báo cho người dùng về việc tệp mà họ nhận được quá lớn. Lúc này, để mở được tệp cần nhấp chuột vào liên kết. Điều khiến các email dạng này có tỷ lệ thành công cao là bởi các trang được điều hướng đến thực sự có thể nằm trong chính nền tảng Dropbox. Tội phạm mạng sẽ kiên nhẫn chờ đợi để thu thập các thông tin cá nhân của bạn.

Lừa đảo thuế 

Bạn có thể nhận được thông báo liên thuế ngay cả khi không có vi phạm gì

Kẻ lừa đảo sẽ đưa ra các dẫn chứng và khẳng định cá nhân hoặc doanh nghiệp đang vi phạm quy định. Hoặc thông báo về các khoản nợ hoá đơn thuế trong khi thực tế cá nhân hoặc doanh nghiệp không vi phạm.

Chúng cũng không quên khẳng định mình là đại diện của cơ quan thuế và yêu cầu thêm các thông tin chi tiết từ người nhận. Ví dụ, mã số thuế, đại diện thuế, tài khoản ngân hàng….

Nếu không cảnh giác và làm theo, cá nhân hoặc doanh nghiệp đã tự tay “dâng” thông tin quan trọng cho kẻ xấu.

Hoạt động lừa đảo bất thường

Khi nhận được email hoặc tin nhắn thông báo có “hoạt động đáng ngờ trên tài khoản của bạn” phản ứng của đa số người nhận là bối rối, hoảng loạn, sợ hãi. Đây là lý do vì sao tội phạm mạng lợi dụng điều này để lừa đảo. 

Để không rơi vào rủi ro ngoài ý muốn, gần như tất cả người được nhận email này đều thao tác theo hướng dẫn của kẻ xấu.

Loại phishing mật khẩu hết hạn này khá phổ biến

Cách xác định một Email lừa đảo

Email lừa đảo có thể có rất nhiều hình thức khác nhau. Tuy nhiên, một số trò lừa đảo phổ biến hơn và thường đi theo một số xu hướng chung. Những cách để đối phó với phishing email trong môi trường doanh nghiệp như sau:

Sử dụng phần mềm chống lừa đảo

Các bộ lọc thư rác có thể loại bỏ phần lớn các email lừa đảo thông thường nhưng với phishing email có thể không có tác dụng.

Bạn nên thiết lập tính năng phát hiện và lọc email lừa đảo trong cài đặt phần mềm email. Ngoài ra, cũng có thể sử dụng các phần mềm chống lừa đảo được hỗ trợ bởi AI. Hiện nay, 2 nhà cung cấp email lớn đều cung cấp các công cụ chặn email lừa đảo cho người dùng:

• Google Workspace / Google Gmail 

Đối với người dùng bộ Google, một bộ công cụ tương tự có sẵn trong cài đặt quản trị Google Workspace. Từ đó, bạn có thể thiết lập tính năng phát hiện lừa đảo nâng cao và chọn hành động cần làm với các email đáng ngờ được hệ thống phát hiện. Chẳng hạn, để chúng vào diện xem xét hoặc tự động chuyển vào thư mục 'thư rác' của người dùng.

• Microsoft 365 / Microsoft Outlook 

Microsoft cung cấp tiện ích Exchange Online Protection - công cụ bảo mật email có chức năng lọc thư rác và loại bỏ virus khỏi email. Theo đó, hệ thống sẽ tự động xác thực nội dung để phát hiện các email đáng ngờ cũng như những người gửi có khả năng giả mạo. Sau đó, chúng sẽ tự loại bỏ những email này khỏi hộp thư của người dùng. 

Microsoft có tiện ích Exchange Online Protection hỗ trợ người dùng ngăn chặn email lừa đảo

Đào tạo nội bộ cách phát hiện email lừa đảo 

Hãy tổ chức các buổi đào tạo về cách phát hiện và báo cáo phishing email cho nhân sự trong doanh nghiệp. Bất kể vai trò công việc của họ là gì hoặc nhân viên có quyền truy cập vào dữ liệu nào, nếu không được đào tạo, bất kỳ ai cũng có thể tải xuống tệp đính kèm bị nhiễm phần mềm độc hại và để tội phạm mạng xâm nhập sâu hơn vào mạng công ty.

Đào tạo khách hàng

Ngoài nhân sự trong doanh nghiệp, nhà quản lý cần có phương pháp để đào tạo khách hàng cách phát hiện các email lừa đảo trong hộp thư của chính họ.

Hãy mô phỏng những loại phishing email có thể xuất hiện trong hộp thư của khách hàng. Việc mô tả những email này sẽ giúp người dùng hiểu rõ các email này trông như thế nào, họ nên chú ý những gì để tránh rơi vào bẫy lừa đảo.

Vừa rồi là những thông tin cơ bản về phishing email và các loại email lừa đảo cũng như cách phòng tránh nó hiệu quả. Mong rằng, bài viết này của Bizfly đã giúp bạn hiểu rõ hơn về loại email này, từ đó tránh rơi vào bẫy của những kẻ xấu. Đón đọc thêm chi tiết về loại email này được cập nhật mỗi ngày tại đây.