Doanh nghiệp SME là thuật ngữ được sử dụng phổ biến để chỉ các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Tuy nhiên, trong hành trình phát triển, các doanh nghiệp SME không tránh khỏi những thách thức lớn về vốn, công nghệ, nhân lực cũng như khả năng cạnh tranh trên thị trường. Song song với đó là những cơ hội rộng mở nhờ xu hướng chuyển đổi số. Hãy cùng Bizfly tìm hiểu ngay về doanh nghiệp SME qua bài viết sau đây.

Doanh nghiệp SME là gì? 

Doanh nghiệp SME là viết tắt của "Small and Medium Enterprise" hay còn gọi là doanh nghiệp vừa và nhỏ. Đây là một mô hình kinh doanh phổ biến với đặc điểm nổi bật là quy mô hạn chế về vốn đầu tư, doanh thu và số lượng lao động. Thông thường, các doanh nghiệp SME chỉ có số lượng nhân sự ở mức vừa phải và hoạt động trong những lĩnh vực không quá phức tạp.

Tuy có quy mô không lớn nhưng doanh nghiệp SME lại đóng vai trò nền tảng trong sự phát triển kinh tế của mỗi quốc gia. Trên thực tế, loại hình doanh nghiệp này chiếm đến khoảng 95% tổng số doanh nghiệp toàn cầu và là động lực chính thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tạo việc làm cũng như gia tăng năng lực cạnh tranh cho nền kinh tế.

Tại Việt Nam, mô hình SME ngày càng được quan tâm và khuyến khích phát triển nhờ tính linh hoạt, khả năng thích ứng cao và dễ dàng mở rộng khi có điều kiện thuận lợi. Một điểm đáng lưu ý là doanh nghiệp SME thường bị nhầm lẫn với startup - các công ty khởi nghiệp có định hướng tăng trưởng kinh tế nhanh và thường dựa trên nền tảng công nghệ. Tuy nhiên, hai loại hình này có định hướng và mục tiêu hoạt động hoàn toàn khác nhau.

Phân biệt doanh nghiệp SME và Startup

Trên thực tế, ranh giới giữa Startup và SME không phải lúc nào cũng rõ ràng. Nhiều Startup sau một thời gian phát triển ổn định có thể từng bước vận hành như một doanh nghiệp SME truyền thống. Việc phân biệt hai mô hình này còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như giai đoạn phát triển, định hướng tăng trưởng hoặc cách mỗi quốc gia phân loại doanh nghiệp. Dưới đây là bảng so sánh giúp làm rõ sự khác biệt giữa doanh nghiệp SME và Startup:

Doanh nghiệp SME không chỉ chiếm tỷ trọng lớn về số lượng mà còn đóng vai trò nền tảng trong việc xây dựng một hệ sinh thái kinh tế năng động, bền vững. Với khả năng linh hoạt, dễ thích nghi cùng mức đầu tư vừa phải, SME trở thành nhân tố thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phân phối lại tài nguyên kinh tế và tạo công ăn việc làm cho hàng triệu người lao động.

Đóng góp của SME vào GDP

Một trong những đóng góp rõ rệt nhất của doanh nghiệp SME là tác động trực tiếp đến GDP quốc gia. SME hiện diện rộng khắp từ thành thị đến nông thôn, từ miền xuôi đến miền ngược. Tại Việt Nam, theo số liệu từ Bộ Tài chính, các doanh nghiệp vừa và nhỏ đóng góp khoảng 40% tổng GDP và sử dụng đến hơn 60% lực lượng lao động. Điều này cho thấy rằng, dù quy mô không lớn nhưng nhờ số lượng đông đảo và sự linh hoạt trong hoạt động, SME đã tạo ra sức ảnh hưởng kinh tế mạnh mẽ và bền vững.

Giúp tăng trưởng kinh tế

SME chính là động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế thông qua việc gia tăng sản xuất, cung cấp đa dạng sản phẩm và dịch vụ. Nhờ vào khả năng thích nghi với biến động thị trường và xu hướng tiêu dùng mới, SME có thể nhanh chóng nắm bắt cơ hội và tạo ra các giá trị kinh tế thiết thực. Ngoài ra, SME còn đóng vai trò phân phối lại tài nguyên kinh tế khi hoạt động ở các vùng sâu, vùng xa nhằm giảm thiểu sự chênh lệch phát triển giữa các khu vực.

Tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người lao động

So với các doanh nghiệp lớn thường yêu cầu tay nghề cao và quy mô tuyển dụng có chọn lọc, SME linh hoạt hơn trong việc tiếp cận nguồn lao động phổ thông và bán chuyên. Với quy mô nhỏ, SME dễ dàng mở rộng mạng lưới tuyển dụng tại các địa phương, đặc biệt là vùng nông thôn. Chính điều này giúp SME trở thành một kênh tạo việc làm hiệu quả, góp phần giảm tỷ lệ thất nghiệp và cải thiện thu nhập cho người lao động ở nhiều cấp độ khác nhau.

Thúc đẩy đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp

Nhờ sự năng động, các doanh nghiệp SME thường là nơi nảy sinh những ý tưởng kinh doanh mới lạ và đột phá. Không bị ràng buộc bởi cấu trúc tổ chức phức tạp, SME có khả năng thử nghiệm các mô hình kinh doanh trực tuyến sáng tạo. Nhiều startup sau một thời gian khởi đầu cũng phát triển thành SME ổn định. Điều này chứng minh rằng SME là cầu nối giữa đổi mới sáng tạo và thực tiễn kinh doanh.

Góp phần phát triển khu vực kinh tế tư nhân

Lực lượng doanh nghiệp SME chính là trụ cột vững chắc trong khu vực kinh tế tư nhân. Với tính cạnh tranh cao, tinh thần đổi mới không ngừng và khả năng tự chủ trong kinh doanh, SME đang góp phần quan trọng vào việc củng cố nền tảng của khu vực kinh tế tư nhân tại Việt Nam. Không chỉ dừng lại ở việc phát triển nội địa, nhiều SME hiện nay còn đang từng bước tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu, mở rộng xuất khẩu và nâng cao vị thế hàng Việt trên thị trường quốc tế.

Phân loại doanh nghiệp SME

Doanh nghiệp SME tại Việt Nam được phân loại dựa trên nhiều tiêu chí như số lượng lao động tham gia bảo hiểm xã hội, tổng doanh thu hàng năm hoặc tổng nguồn vốn. Tuy nhiên, để phản ánh đúng đặc điểm của từng loại hình doanh nghiệp trong thực tiễn, việc phân loại thường được chia theo lĩnh vực hoạt động chính như sau:

Thách thức đối với Doanh nghiệp SME trong Thời đại Số

Trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, các doanh nghiệp vừa và nhỏ không chỉ đứng trước những cơ hội phát triển vượt bậc mà còn phải đối mặt với hàng loạt khó khăn. Dưới đây là bốn vấn đề nổi bật mà các doanh nghiệp loại hình này thường gặp phải khi bước vào kỷ nguyên số.

Hạn chế về tài chính và nguồn lực

Một trong những rào cản lớn nhất đối với SME là khả năng tiếp cận nguồn vốn. Với quy mô nhỏ, thiếu tài sản đảm bảo và uy tín tín dụng còn thấp, nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn khi vay vốn ngân hàng hoặc huy động từ các kênh đầu tư khác. Điều này khiến họ không có đủ ngân sách để đầu tư vào công nghệ mới, nâng cấp hạ tầng số hay đào tạo nhân sự. Bên cạnh đó, nguồn lực nhân sự cũng bị giới hạn cả về số lượng lẫn chuyên môn khiến việc triển khai các dự án số hóa gặp nhiều trở ngại. 

Thiếu hụt kỹ năng và nhân lực công nghệ

Việc áp dụng công nghệ đòi hỏi đội ngũ nhân sự có kiến thức và kỹ năng chuyên sâu về CNTT, dữ liệu, an ninh mạng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều SME chưa thể thu hút hoặc giữ chân nhân tài công nghệ do không đủ sức cạnh tranh về chế độ đãi ngộ so với các tập đoàn lớn. Ngoài ra, chính các nhà quản lý cũng đôi khi thiếu nền tảng kiến thức số để đưa ra quyết sách phù hợp. Hệ quả là doanh nghiệp không thể tối ưu hóa công nghệ hoặc bị tụt hậu so với các đối thủ đã số hóa thành công.

Khó khăn trong việc tiếp cận thị trường và khách hàng mới

Sự phát triển của công nghệ giúp doanh nghiệp mở rộng phạm vi hoạt động nhưng đồng thời cũng tạo ra sân chơi khắc nghiệt hơn. SME không chỉ phải cạnh tranh với các đối thủ trong nước mà còn đối mặt với áp lực từ các doanh nghiệp nước ngoài có tiềm lực mạnh về tài chính và thương hiệu. Việc xây dựng sự hiện diện trên môi trường số từ website, mạng xã hội đến sàn thương mại điện tử đòi hỏi chiến lược tiếp thị bài bản và ngân sách nhất định – điều mà không phải SME nào cũng có thể đáp ứng. 

Vấn đề về quản lý và vận hành trong môi trường số hóa

Không ít doanh nghiệp SME tập trung nhiều vào việc bán hàng, tạo doanh thu mà bỏ quên việc xây dựng một hệ thống quản trị bài bản. Trong môi trường số, sự thiếu nhất quán trong cấu trúc tổ chức, quy trình nội bộ hay chính sách nhân sự có thể dẫn đến vận hành kém hiệu quả, thiếu linh hoạt khi mở rộng quy mô. Ngoài ra, môi trường làm việc số đòi hỏi sự tương tác linh hoạt, tinh thần đổi mới và tính minh bạch. Khi các vấn đề vận hành không được giải quyết kịp thời, doanh nghiệp dễ rơi vào tình trạng mất phương hướng và khó duy trì sự phát triển bền vững.

Cơ hội cho Doanh nghiệp SME trong Bối cảnh Chuyển đổi Số

Dù gặp nhiều thách thức, chuyển đổi số cũng mở ra vô vàn cơ hội phát triển cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ. SME có thể tận dụng sự bùng nổ của công nghệ, thị trường tiêu dùng rộng lớn và chính sách hỗ trợ tích cực từ Chính phủ để bứt phá. Dưới đây là những cơ hội đáng chú ý mà SME có thể khai thác hiệu quả trong thời đại số.

Tiếp cận công nghệ mới và nâng cao hiệu suất

Ngày nay, việc tiếp cận các công cụ hiện đại không còn là đặc quyền của những tập đoàn lớn. SME hoàn toàn có thể ứng dụng các phần mềm quản lý doanh nghiệp, nền tảng điện toán đám mây, trí tuệ nhân tạo (AI) hay dữ liệu lớn (Big Data) để nâng cao năng suất, quản trị hiệu quả và tiết kiệm chi phí. Không cần đầu tư quá lớn, nhiều giải pháp công nghệ hiện nay được cung cấp theo mô hình thuê bao linh hoạt, phù hợp với khả năng tài chính hạn chế của SME.

Mở rộng thị trường thông qua thương mại điện tử

Sự phát triển bùng nổ của thương mại điện tử không chỉ thay đổi hành vi tiêu dùng mà còn mang lại cơ hội lớn cho SME mở rộng thị trường vượt ra ngoài phạm vi địa phương. Việc bán hàng trên các nền tảng như Shopee, Lazada, Tiki hay Amazon giúp doanh nghiệp tiếp cận hàng triệu khách hàng chỉ với một cửa hàng trực tuyến. Bên cạnh đó, mạng xã hội như Facebook, Zalo hay TikTok cũng là công cụ tiếp thị hiệu quả với chi phí thấp, giúp SME xây dựng thương hiệu và thúc đẩy doanh số.

Tận dụng các chương trình hỗ trợ từ chính phủ và tổ chức

Chính phủ Việt Nam đang đẩy mạnh chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa trong quá trình chuyển đổi số. Các chương trình ưu đãi về thuế, hỗ trợ vay vốn, đào tạo kỹ năng số, tư vấn công nghệ và xúc tiến thương mại được triển khai rộng rãi nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho SME phát triển. Ngoài ra, nhiều tổ chức quốc tế và phi chính phủ cũng cung cấp các gói tài trợ, khóa học, hội thảo chia sẻ kinh nghiệm giúp doanh nghiệp nhỏ nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế. 

Xây dựng lợi thế cạnh tranh thông qua đổi mới sáng tạo

SME với quy mô nhỏ thường có cấu trúc tổ chức linh hoạt, khả năng ra quyết định nhanh chóng và tinh thần đổi mới cao. Trong môi trường số, sự sáng tạo không chỉ nằm ở sản phẩm mà còn thể hiện qua cách doanh nghiệp tương tác với khách hàng, tổ chức hoạt động và xây dựng văn hóa doanh nghiệp. Việc liên tục đổi mới sẽ giúp SME tạo ra bản sắc riêng, nâng cao giá trị thương hiệu và duy trì lợi thế cạnh tranh dài hạn trước các đối thủ lớn hơn.

Giải pháp và Chiến lược Chuyển đổi Số cho Doanh nghiệp SME

Chuyển đổi số đang trở thành một xu hướng tất yếu trong bối cảnh kinh tế hiện đại. Tuy nhiên, để hành trình này diễn ra hiệu quả, doanh nghiệp cần một chiến lược cụ thể, phù hợp với đặc thù riêng. Một trong những giải pháp công nghệ cho SME hiện nay là hợp tác với các nền tảng công nghệ đáng tin cậy như Bizfly – đơn vị tiên phong cung cấp hệ sinh thái số hóa toàn diện cho doanh nghiệp tại Việt Nam. 

Xây dựng kế hoạch chuyển đổi số toàn diện

Một kế hoạch chuyển đổi số rõ ràng là nền tảng vững chắc giúp doanh nghiệp SME định hình lộ trình triển khai cụ thể theo từng giai đoạn. Thay vì chạy theo công nghệ một cách cảm tính, doanh nghiệp cần xác định mục tiêu, đánh giá hiện trạng hệ thống, phân tích nhu cầu và xác định mức đầu tư phù hợp. Ở bước này, các nền tảng như Bizfly hỗ trợ cung cấp công cụ phân tích dữ liệu và phần mềm quản trị toàn diện giúp doanh nghiệp dễ dàng lên kế hoạch đồng thời quản lý và đo lường tiến độ chuyển đổi một cách hiệu quả.

Đào tạo và phát triển kỹ năng số cho nhân viên

Con người là trung tâm của quá trình chuyển đổi số. Do đó, việc trang bị kiến thức và kỹ năng số cho nhân viên là điều không thể thiếu. SME có thể tổ chức các buổi đào tạo nội bộ, mời chuyên gia từ các đối tác công nghệ để hướng dẫn trực tiếp hoặc tham gia các khóa học online về quản trị dữ liệu, thương mại điện tử. Khi nhân sự nắm vững công nghệ, doanh nghiệp sẽ tăng khả năng ứng dụng công cụ số vào thực tiễn, giảm thiểu sai sót và tăng hiệu suất làm việc.

Hợp tác với các đối tác công nghệ và tận dụng dịch vụ đám mây

Thay vì đầu tư hạ tầng công nghệ tốn kém, các doanh nghiệp SME nên hợp tác với các đối tác công nghệ để được hỗ trợ cả về giải pháp kỹ thuật lẫn triển khai thực tiễn. Nền tảng như Bizfly Cloud cung cấp các dịch vụ điện toán đám mây, CRM, chatbot, email marketing và nhiều công cụ hỗ trợ số hóa với chi phí tối ưu và linh hoạt. Việc sử dụng giải pháp đám mây giúp doanh nghiệp dễ dàng mở rộng quy mô mà không lo về hạ tầng vật lý đồng thời tăng tính bảo mật và khả năng vận hành linh hoạt mọi lúc, mọi nơi.

Tham gia các chương trình hỗ trợ và tư vấn từ chính phủ và tổ chức

Hiện nay, Chính phủ Việt Nam cùng nhiều tổ chức trong và ngoài nước đang đẩy mạnh các chương trình hỗ trợ chuyển đổi số cho SME thông qua tư vấn miễn phí, tài trợ phần mềm, gói tín dụng ưu đãi và các hoạt động đào tạo. Doanh nghiệp nên chủ động tham gia các hội thảo, diễn đàn, kết nối với cộng đồng khởi nghiệp công nghệ để học hỏi kinh nghiệm và cập nhật xu hướng mới.

Kết luận

Doanh nghiệp SME đóng vai trò trụ cột trong nền kinh tế Việt Nam góp phần tạo việc làm, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển cộng đồng kinh doanh trong nước. Tuy nhiên, đi cùng với tiềm năng lớn là những thách thức không nhỏ mà doanh nghiệp SME phải đối mặt. Dù vậy, nếu biết tận dụng tốt các cơ hội từ chuyển đổi số, doanh nghiệp SME hoàn toàn có thể bứt phá và phát triển bền vững. Bizfly hy vọng qua bài viết này, các doanh nghiệp sẽ có thêm định hướng và giải pháp phù hợp để chinh phục hành trình phát triển số một cách hiệu quả.