Doanh nghiệp SME là gì? Thách thức của doanh nghiệp trong chuyển đổi số

Doanh nghiệp SME chiếm lượng lớn trong nền kinh tế của mỗi quốc gia, bao gồm cả Việt Nam. Nhóm này có số lượng nhân sự vừa phải và hoạt động trong những lĩnh vực đơn giản hơn so với các tập đoàn lớn.

Vậy mô hình doanh nghiệp SME có đặc điểm gì? Thách thức doanh nghiệp SME trong thời kỳ chuyển đổi số như nào? Hãy cùng Bizfly khám phá về doanh nghiệp SME qua bài viết dưới đây.

Doanh nghiệp SME là gì?

Doanh nghiệp SME (Small and Medium Enterprise) là chỉ các doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa. Đây là mô hình kinh doanh phổ biến, đặc trưng bởi quy mô hạn chế về vốn đầu tư, doanh thu và số lượng lao động.

Doanh nghiệp SME được phân loại theo quy mô dựa trên các tiêu chí cụ thể như số lao động, tổng doanh thu và tổng vốn đầu tư, theo các tiêu chuẩn phổ biến trên thế giới và tại Việt Nam. Tại Việt Nam, Bộ Kế hoạch và Đầu tư quy định SME gồm các nhóm siêu nhỏ, nhỏ và vừa, với giới hạn cụ thể như sau:

• Doanh nghiệp siêu nhỏ thường có dưới 10 lao động, tổng doanh thu không vượt quá 3 tỷ đồng và tổng vốn cũng không quá 3 tỷ đồng. Loại hình này phổ biến ở các hoạt động kinh doanh truyền thống như hộ kinh doanh cá thể, tiệm nhỏ.
• Doanh nghiệp nhỏ có từ 10 đến dưới 100 lao động, doanh thu tối đa từ 10 đến dưới 50 tỷ đồng trong ngành dịch vụ và thương mại, hoặc cao hơn một chút đối với ngành nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng tùy lĩnh vực. Đây là nhóm doanh nghiệp có tiềm năng phát triển ổn định.
• Doanh nghiệp vừa thường có từ 100 đến dưới 200 lao động, với doanh thu và vốn tối đa lên đến hàng trăm tỷ đồng, tùy theo lĩnh vực, tạo nên sự đa dạng về quy mô và sức cạnh tranh trên thị trường.

Trên thế giới, các tổ chức như Ngân hàng Thế giới định nghĩa SME dựa trên tiêu chí số lao động và doanh thu khác nhau tùy quốc gia, nhưng đều tập trung vào doanh nghiệp quy mô nhỏ và vừa so với các tập đoàn lớn. 

Dù quy mô không lớn, doanh nghiệp SME lại là nền tảng quan trọng trong phát triển kinh tế mỗi quốc gia. Hơn 95% tổng số doanh nghiệp toàn cầu là SME, đồng thời đây cũng là động lực thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tạo việc làm và nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Tại Việt Nam, mô hình SME ngày càng được chú trọng và khuyến khích bởi tính linh hoạt, khả năng thích ứng cao và dễ dàng mở rộng quy mô. Đáng chú ý, doanh nghiệp SME thường bị nhầm lẫn với startup – các công ty khởi nghiệp với mục tiêu tăng trưởng nhanh dựa trên nền tảng công nghệ. Tuy nhiên, hai loại hình này khác biệt rõ rệt về định hướng và mục tiêu hoạt động.

Phân biệt doanh nghiệp SME và Startup

Trên thực tế, ranh giới giữa Startup và SME không phải lúc nào cũng rõ ràng. Nhiều Startup sau khi phát triển ổn định có thể vận hành giống doanh nghiệp SME truyền thống. Việc phân biệt hai loại hình phụ thuộc vào nhiều yếu tố như giai đoạn phát triển, định hướng tăng trưởng và cách mỗi quốc gia phân loại doanh nghiệp.

Dưới đây là bảng so sánh chi tiết giúp làm rõ sự khác biệt giữa SME và Startup kèm ví dụ minh họa từ Việt Nam:

Vai trò của SME trong nền kinh tế hiện nay

Doanh nghiệp SME không chỉ chiếm tỉ trọng lớn về số lượng mà còn đóng vai trò nền tảng trong việc xây dựng một hệ sinh thái kinh tế năng động và bền vững. Với khả năng linh hoạt, dễ thích nghi cùng mức đầu tư vừa phải, SME trở thành nhân tố quan trọng thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phân bổ lại nguồn lực kinh tế và tạo việc làm cho hàng triệu người lao động.

Đóng góp của SME vào GDP

Một trong những đóng góp rõ nét nhất của doanh nghiệp SME là tác động trực tiếp đến GDP quốc gia. SME hiện diện đa dạng từ thành thị đến nông thôn, miền xuôi đến miền núi.

Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

SME là động lực chính thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bằng cách gia tăng sản xuất, cung cấp đa dạng sản phẩm và dịch vụ. Nhờ khả năng linh hoạt trước biến động thị trường và thay đổi xu hướng tiêu dùng, SME nhanh chóng nắm bắt cơ hội và tạo ra giá trị kinh tế. Ngoài ra, SME còn góp phần phân bổ nguồn lực kinh tế tới các vùng sâu, vùng xa, bớt chênh lệch phát triển giữa các khu vực.

Tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người lao động

So với các doanh nghiệp lớn thường yêu cầu trình độ cao và tuyển dụng có chọn lọc, SME linh hoạt hơn trong tiếp cận nguồn lao động phổ thông và bán chuyên. Với quy mô nhỏ, SME dễ dàng mở rộng mạng lưới tuyển dụng tại nhiều địa phương, đặc biệt ở vùng nông thôn. Điều này biến SME thành kênh tạo việc làm hiệu quả, góp phần giảm tỷ lệ thất nghiệp và cải thiện thu nhập cho nhiều người lao động.

Thúc đẩy đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp

Nhờ tính năng động, các doanh nghiệp SME thường nảy sinh những ý tưởng kinh doanh mới và đột phá. Không bị ràng buộc bởi cấu trúc phức tạp, SME dễ dàng thử nghiệm các mô hình kinh doanh trực tuyến sáng tạo. Nhiều startup sau một thời gian phát triển cũng trở thành SME ổn định. Điều này cho thấy SME là cầu nối giữa đổi mới sáng tạo và thực tiễn kinh doanh.

Góp phần phát triển khu vực kinh tế tư nhân

Lực lượng SME là trụ cột vững chắc trong khu vực kinh tế tư nhân. Với tính cạnh tranh cao, tinh thần đổi mới và khả năng tự chủ, SME góp phần củng cố nền tảng của khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam. Không chỉ phát triển nội địa, nhiều SME còn tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu, mở rộng xuất khẩu và nâng cao vị thế hàng Việt trên thế giới.

Phân loại doanh nghiệp SME

Doanh nghiệp SME tại Việt Nam phân loại theo nhiều tiêu chí như số lao động tham gia bảo hiểm xã hội, tổng doanh thu hàng năm hoặc tổng vốn đầu tư. Tuy nhiên, để phản ánh đúng đặc điểm từng loại doanh nghiệp, phân nhóm thường dựa trên lĩnh vực hoạt động chính:

Việc phân loại theo lĩnh vực giúp phù hợp với đặc thù kinh doanh và tính chất kinh tế của mỗi ngành nghề. Mỗi nhóm có giới hạn cụ thể về lao động bình quân năm, doanh thu và tổng vốn tối đa. Điều này hỗ trợ Chính phủ và các cơ quan có thẩm quyền đưa ra chính sách hỗ trợ phù hợp và quản lý hiệu quả.

• Số lượng lao động: phản ánh quy mô nhân sự, khả năng sử dụng nguồn lực và liên quan đến chính sách bảo hiểm xã hội, cấp phép lao động.
• Doanh thu tối đa: thể hiện năng lực kinh doanh và quy mô tài chính, giúp đánh giá mức độ đóng góp và tiềm năng phát triển.
• Tổng nguồn vốn tối đa: là thước đo đầu tư và khả năng tài chính, giúp đánh giá rủi ro và khả năng huy động vốn.

Thách thức doanh nghiệp SME trong thời đại số

Trong bối cảnh chuyển đổi số lan rộng trong toàn cầu, các doanh nghiệp vừa và nhỏ vừa có cơ hội phát triển vượt bậc, vừa phải đối mặt với nhiều khó khăn. Dưới đây là bốn thách thức chính mà SME thường gặp khi bước vào kỷ nguyên số:

Hạn chế về tài chính và nguồn lực

Khả năng tiếp cận nguồn vốn là rào cản lớn nhất với SME. Do quy mô nhỏ, thiếu tài sản đảm bảo và uy tín tín dụng hạn chế, nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn khi vay vốn ngân hàng hoặc huy động vốn từ các kênh đầu tư khác.

Theo khảo sát của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) năm 2023, hơn 65% SME phản ánh khó vay vốn ngân hàng, trong khi 40% gặp khó khăn trong huy động tài chính cho chuyển đổi số.

Hậu quả là họ không đủ ngân sách đầu tư công nghệ mới, nâng cấp hạ tầng hoặc đào tạo nhân sự. Đồng thời, nguồn lực nhân sự về số lượng và kỹ năng đều hạn chế, gây trở ngại khi triển khai số hóa. 

Thiếu hụt kỹ năng và nhân lực công nghệ

Áp dụng công nghệ đòi hỏi nhân sự có kiến thức chuyên sâu về CNTT, dữ liệu và an ninh mạng. Thực tế cho thấy nhiều SME chưa thu hút hoặc giữ chân được nhân lực công nghệ vì không cạnh tranh được về đãi ngộ so với các tập đoàn lớn.

Theo khảo sát của Bộ Thông tin và Truyền thông năm 2023, khoảng 55% SME thừa nhận thiếu nhân lực kỹ năng số, làm chậm tiến độ và hiệu quả chuyển đổi số.

Khó khăn trong mở rộng thị trường và thu hút khách hàng mới

Công nghệ mở rộng phạm vi hoạt động nhưng cũng tạo ra môi trường cạnh tranh gay gắt. SME không chỉ cạnh tranh trong nước mà còn chịu áp lực từ doanh nghiệp nước ngoài có tài chính và thương hiệu mạnh.

Xây dựng sự hiện diện trên môi trường số như website, mạng xã hội, sàn thương mại điện tử đòi hỏi chiến lược tiếp thị bài bản và ngân sách, không phải SME nào cũng đáp ứng được.

Quản lý và vận hành trong môi trường số hóa

Nhiều SME tập trung vào bán hàng, tạo doanh thu nhưng chưa xây dựng hệ thống quản trị bài bản. Thiếu sự nhất quán trong cấu trúc tổ chức, quy trình và chính sách nhân sự gây ra vận hành kém hiệu quả, khó linh hoạt khi mở rộng quy mô.

Theo khảo sát VCCI năm 2023, 48% SME chưa hoàn thiện quy trình vận hành số hóa, dẫn đến khó khăn khi mở rộng và ứng phó biến động thị trường. Môi trường số đòi hỏi tương tác linh hoạt, tinh thần đổi mới và minh bạch. Khi vận hành bị hạn chế, doanh nghiệp dễ mất phương hướng và khó duy trì phát triển bền vững.

Cơ hội cho doanh nghiệp SME trong chuyển đổi số

Dù gặp nhiều thách thức, chuyển đổi số mở ra nhiều cơ hội phát triển cho SME. Doanh nghiệp có thể tận dụng sự phát triển của công nghệ, thị trường rộng lớn và hỗ trợ từ chính phủ để bứt phá. Dưới đây là những cơ hội nổi bật mà SME có thể khai thác hiệu quả trong thời đại số.

Tiếp cận công nghệ mới và nâng cao hiệu suất

Ngày nay, việc tiếp cận công cụ hiện đại không còn là đặc quyền của các tập đoàn lớn. SME có thể ứng dụng phần mềm quản lý, nền tảng điện toán đám mây, trí tuệ nhân tạo (AI) hay dữ liệu lớn để nâng cao năng suất, quản trị hiệu quả và giảm chi phí.

Các công nghệ phù hợp cho SME gồm:

• Phần mềm ERP và CRM giúp quản lý khách hàng và vận hành đơn giản hơn.
• Nền tảng điện toán đám mây như Bizfly Cloud cho phép lưu trữ và xử lý dữ liệu linh hoạt.
• Công cụ marketing tự động như chatbot và email marketing tăng tương tác khách hàng.

Nhiều giải pháp này được cung cấp theo mô hình thuê bao linh hoạt, giúp tối ưu chi phí đầu tư ban đầu.

Mở rộng thị trường qua thương mại điện tử

Sự phát triển thương mại điện tử thay đổi hành vi tiêu dùng và mang cơ hội lớn cho SME mở rộng thị trường vượt khu vực địa phương. Bán hàng trên Shopee, Lazada, Tiki hay Amazon giúp tiếp cận hàng triệu khách hàng chỉ với cửa hàng online.

Mạng xã hội như Facebook, Zalo, TikTok cũng là công cụ marketing hiệu quả với chi phí thấp, hỗ trợ SME xây dựng thương hiệu và thúc đẩy doanh số. Nhiều SME Việt Nam đã tăng trưởng mạnh nhờ tận dụng các nền tảng này, ví dụ các cửa hàng mỹ phẩm, thời trang hoặc thực phẩm.

Tận dụng chương trình hỗ trợ từ chính phủ và tổ chức

Chính phủ Việt Nam thúc đẩy chính sách hỗ trợ SME trong chuyển đổi số với ưu đãi thuế, vay vốn, đào tạo kỹ năng, tư vấn công nghệ và xúc tiến thương mại.

Một số chương trình nổi bật:

• Tín dụng ưu đãi tại Ngân hàng Chính sách Xã hội.
• Đào tạo và tư vấn chuyển đổi số miễn phí do Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức.
• Tài trợ ứng dụng công nghệ từ các tổ chức quốc tế như World Bank, USAID.

SME nên chủ động tham gia để nâng cao năng lực cạnh tranh.

Xây dựng lợi thế cạnh tranh qua đổi mới sáng tạo

SME với quy mô nhỏ có cấu trúc linh hoạt, khả năng quyết định nhanh và tinh thần đổi mới cao. Trong môi trường số, sự sáng tạo thể hiện không chỉ ở sản phẩm mà còn trong cách doanh nghiệp tương tác khách hàng, tổ chức hoạt động và xây dựng văn hóa doanh nghiệp.

Liên tục đổi mới giúp SME tạo bản sắc riêng, nâng cao giá trị thương hiệu và duy trì lợi thế dài hạn trước các đối thủ lớn.

Đào tạo và phát triển kỹ năng số cho nhân viên

Con người là cốt lõi của chuyển đổi số, vì vậy việc trang bị kiến thức, kỹ năng số cho nhân viên là bắt buộc.

Phương pháp đào tạo hiệu quả:

• Tổ chức đào tạo nội bộ chuyên sâu.
• Mời chuyên gia, đối tác công nghệ hỗ trợ hướng dẫn.
• Khuyến khích nhân viên tham gia khóa học trực tuyến uy tín.

Khi nhân sự nắm vững công nghệ, doanh nghiệp nâng cao khả năng ứng dụng, giảm sai sót và tăng hiệu suất.

Hợp tác với đối tác công nghệ và tận dụng dịch vụ đám mây

Thay vì đầu tư hạ tầng tốn kém, SME nên hợp tác đối tác công nghệ để được hỗ trợ giải pháp kỹ thuật và triển khai thực tế.

Nền tảng như Bizfly Cloud cung cấp dịch vụ điện toán đám mây, CRM, chatbot, email marketing và nhiều công cụ số hóa với chi phí tối ưu và linh hoạt. Sử dụng đám mây giúp doanh nghiệp dễ mở rộng quy mô, tăng bảo mật và vận hành linh hoạt mọi lúc mọi nơi.

Tham gia các chương trình hỗ trợ và tư vấn từ chính phủ và tổ chức

Chính phủ và các tổ chức trong nước, quốc tế triển khai nhiều chương trình hỗ trợ chuyển đổi số cho SME qua tư vấn miễn phí, tài trợ phần mềm, tín dụng ưu đãi và đào tạo. Doanh nghiệp nên chủ động tham gia hội thảo, diễn đàn và kết nối cộng đồng để học hỏi và cập nhật xu hướng.

 Bizfly Martech - Giải pháp chuyển đổi số chiến lược cho doanh nghiệp SME

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gia tăng, doanh nghiệp SME đối mặt với nhiều thách thức trong việc quản lý dữ liệu, chăm sóc khách hàng và tối ưu chi phí marketing. Đây chính là lúc Bizfly Martech trở thành giải pháp chuyển đổi số chiến lược, giúp SME nâng cao hiệu quả kinh doanh và gia tăng lợi thế cạnh tranh.

Giải pháp chuyển đổi số Bizfly Martech cung cấp hệ sinh thái giải pháp toàn diện, bao gồm CRM, Email Marketing, Automation, CDP và nền tảng chăm sóc khách hàng đa kênh. Nhờ vậy, doanh nghiệp có thể:

• Quản lý dữ liệu tập trung, dễ dàng theo dõi hành trình khách hàng.
• Tự động hóa marketing và bán hàng, giảm tải công việc thủ công.
• Cá nhân hóa trải nghiệm, nâng cao tỷ lệ chuyển đổi.
• Tiết kiệm chi phí vận hành nhưng vẫn đảm bảo tăng trưởng bền vững.

Với bộ giải pháp Bizfly Martech, doanh nghiệp SME có thể triển khai hoạt động chuyển đổi số toàn diện. Đây chính là chìa khóa để các doanh nghiệp nhỏ và vừa bứt phá, nâng cao khả năng cạnh tranh trong thời kỳ số hóa.

Đăng ký tư vấn trực tiếp

Kết luận

Doanh nghiệp SME là trụ cột quan trọng của nền kinh tế Việt Nam, đóng vai trò to lớn trong tạo việc làm, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển cộng đồng doanh nghiệp nội địa. Trong thời đại số, với sự hỗ trợ của chính sách và công nghệ hiện đại, SME có tiềm năng phát triển bền vững và nâng cao sức cạnh tranh toàn cầu.

Trên đây là toàn bộ bài viết về khái niệm doanh nghiệp SME và thách thức của doanh nghiệp trong chuyển đổi số hiện nay. Hy vọng những thông tin trong bài viết sẽ hữu ích cho quá trình vận hành doanh nghiệp bạn.